Uwaga bardzo ważne! Dla przejrzystości informacji zamieszczanych w katalogach prezentujemy "Słowniczek niektórych pojęć używanych w resorcie"
Dane osoby z katalogu osób "rozpracowywanych"
Imiona: Henryk
Nazwisko: Ossowski
Miejsce urodzenia: Kunice
Data urodzenia: 15-02-1918
Imię ojca: Stanisław
Imię matki: Henryka
Nazwisko: Ossowski
Miejsce urodzenia: Kunice
Data urodzenia: 15-02-1918
Imię ojca: Stanisław
Imię matki: Henryka
Wojenne i powojenne losy Henryka Ossowskiego zostały opisane przez Aleksandrę Ziółkowską-Boehm w książce Dwór w Kraśnicy i Hubalowy demon. Henryk Ossowski jako podchorąży Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu w składzie 58 dywizjonu artylerii lekkiej został przydzielony w 1939 do 9 Dywizji Piechoty. Brał udział w walkach w Borach Tucholskich, a potem w obronie Modlina. W listopadzie 1939 dołączył do Wydzielonego Oddziału WP majora Henryka Dobrzyńskiego „Hubala” i został jego adiutantem. Posługiwał się wówczas pseudonimem „Dołęga”. Działał w konspiracji jako żołnierz ZWZ, a potem AK. Podczas powstania warszawskiego walczył w rejonie placu Trzech Krzyży w 1. plutonie „Truka” (por. Kurta Tomali) 1 kompaniu „Bradla” (kpt. Kazimierza Leskiego) batalionu AK „Miłosza” (majora Stefana Jastrzębskiego).
Źródła: A. Ziółkowska-Boehm, Dwór w Kraśnicy i Hubalowy demon, Warszawa 2009 (rozdział „Hubalczyk z Kunic. Henryk «Dołęga» Ossowski”, s. 118-145); https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/henryk-ossowski,32751.html [dostęp 13 VIII 2025 r.]
Treść zapisów ewidencyjnych
| Opis materiałów | Stan zachowania | Uwagi |
|---|---|---|
| Henryk Ossowski jako podporucznik AK ujawnił się 22.03.1947 w Tczewie przed komisją amnestyjną przy tczewskim PUBP. Podał, że posługiwał się nazwiskiem Ozorowski. Pełnił funkcję adiutanta majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Oddziale Wydzielonym Wojska Polskiego, do którego wstąpił w listopadzie 1939. Potem należał do AK „w obszarze Kielce, Lwów, Stryj – Warszawa”. W powstaniu warszawskim dowodził placówką przy ul. Frascati 2/Senacka 1. Po zakończeniu okupacji niemieckiej stracił kontakt z AK i pod koniec stycznia 1945 ujawnił się jako oficer w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Opocznie. Przyznał, że zagrożony aresztowaniem udał się pod fałszywym nazwiskiem do Tczewa, gdzie objął funkcję kierownika powiatowego oddziału Państwowego Urzędu Repatriacyjnego. W oświadczeniu podał, że jest członkiem PPS. Podczas ujawnienia przekazał 3 pieczęcie organizacyjne: „nagłówkową, okrągłą i opisową z wybiciem Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego pod d-cą majora HUBALA”. PUBP w Tczewie z nieznanych powodów poszukiwał Henryka Ossowskiego w kwietniu 1948 prosząc WUBP w Szczecinie o ustalenie miejsca jego pobytu. Wedle odpowiedzi szczecińskiego UB z 25.06.1948 mieszkał w Gogolicach (ówczesny pow. dębiński). Odpis oświadczenia o ujawnieniu został przesłany 4.08.1948 do WUBP w Szczecinie. | IPN Sz 009/869 (9215/II), k. 30-30v, 285-294v. | |
| Henryk Ossowski został zarejestrowany 30.06.1949 w Wydz. II WUBP w Szczecinie przez PUBP w Dębnie do sprawy nr 53/49. Objęty inwigilacją jako „były członek AK”. Będąc absolwentem Wydziału Rolniczo-Leśnego Politechniki Lwowskiej w Dublanach (studiował w latach 1935–1938) od 5.02.1948 był dyrektorem Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR) Zespół Kamienny Jaz z siedzibą w Stołecznej (pow. chojeński). Z raporcie z 15.12.1948 oceniony przez UB jako „politycznie niepewny – cichy wróg ideologiczny, a to dlatego, iż utrzymuje stosunki koleżeńskie z ludźmi wydalonymi z partii i wrogo ustosunkowanymi do obecnej rzeczywistości”. Jednocześnie, od 26.04.1950 objęty przez PUBP w Gryfinie sprawą nr 5827/50 „o przynależność do organizacji podziemnej AK i o służbę w armii niemieckiej”. Prowadzenie sprawy zostało przekazane 12.12.1950 do PUBP w Dębnie. Henryk Ossowski od 17.01.1951 został objęty agencyjnym rozpracowaniem na osobę krypt. „Obszarnik” z powodu podejrzenia o nielegalne posiadanie broni, nadużycia gospodarcze i sabotaż. Z tej racji znaczną część akt sprawy stanowią materiały dotyczące funkcjonowania i kontroli PGR Zespół Kamienny Jaz. Okoliczności obciążające dla UB stanowiły pochodzenie „z rodziny obszarniczej”, ukończenie „szkoły kadetów”, służba w ZWZ, AK i funkcja adiutanta „majora Hubala”. Zwolniony ze stanowiska dyrektora PGR 30.04.1951 według planu „realizacji” sprawy z 3.09.1951 miał być aresztowany przez PUBP w Dębnie. Od 23.01.1952 był poszukiwany przez UB pod zarzutem „sabotowania pracy w majątku państwowym PGR Stołeczno” i narażenie Skarbu Państwa „na milionowe straty”. Nadal poszukiwany 26.02.1953, ale wniosek z 21.05.1953 o jego aresztowanie opatrzono uwagami, że sprawa „do realizacji nie nadaje się z braku materiału dowodowego” i że zarzuty „opierają się na niedopracowanych materiałach”. Przypuszczalnie z tego powodu zrezygnowano z dalszego prowadzenia sprawy, szczególnie, że Henryk Ossowski przeniósł się z woj. szczecińskiego do warszawskiego. Materiały sprawy złożone 9.05.1956 w archiwum WUdsBP w Szczecinie pod sygn. 1770/B zostały przerejestrowane 2.02.1976 w archiwum Wydz. „C” KWMO w Szczecinie na sygn. 9215/II. | IPN Sz 009/869 (9215/II). | |
| Henryk Ossowski jako dyrektor Stacji Selekcji Roślin w Dankowie (pow. grójecki) w grudniu 1954 z nieznanych powodów zwrócił uwagę PUdsBP w Grójcu. Kierownik tegoż urzędu 14.12.1954 prosił PUdsBP w Opocznie o przeprowadzenie „wszechstronnego wywiadu na ob. Osowskiego” i przesłanie posiadanych „kompromitujących materiałów”. Po doniesieniu agenturalnym z 26.12.1954, że w Dankowie „urzęduje cała banda kapitalistyczna”, że jest tam „ośrodek bandy NSZ”, że „to są wielkie wrogi dla Polski Ludowej” i że dyrektor to „oficer sanacyjny ze szkoły kadetów, wielki przywódca AK” zalecono założyć sprawę „na Osowskiego i jego kontakty”. Kierownik PUdsBP w Opocznie 18.01.1955 informował m.in., że Henryk Ossowski pochodzi z rodziny „obszarniczej”, walczył z Niemcami w 1939, a potem „w oddziele majora Kubali”. W 1952 roku został zatrzymany na 24 godziny przez UB, kiedy na cmentarzu w Kunicach „stawiał pomnik na grobie rodziców” (jako były właściciel znacjonalizowanego i rozparcelowanego 108 hektarowego majątku miał zakaz przebywania w Kunicach). Henryk Ossowski od 4.05.1955 został objęty inwigilacją w ramach Sprawy Ewidencyjno-Obserwacyjnej. O przesłanie materiałów na jego temat grójecki PUdsBP prosił 31.05. i 1.06.1955 powiatowe urzędy w Dębnie, Gryfinie i Tczewie oraz Wydz. I Dep. III KdsBP. Wedle tych pism był rejestrowany jako były członek AK, podejrzany „o służbę w armii niemieckiej” i „nadużycia gospodarcze”. W sprawie wykorzystywano agenturę. Po przeniesieniu się Henryka Ossowskiego do pracy w Stacji Hodowli Roślin w Skotnikach (pow. sochaczewski) akta sprawy zostały przesłane 10.01.1956 do PUdsBP w Sochaczewie. Zalecano objęcie go „agenturalną obserwacją” jako „byłego obszarnika, dowódcy AK na terenie pow. Opoczno”, który utrzymuje „ścisłe kontakty” z księdzem katolickim i „elementem o wrogiej przeszłości”. Nie ma śladów, aby PUdsBP w Sochaczewie podjął działania operacyjne wobec Henryka Ossowskiego, natomiast posiadane materiały przesłał 2.05.1956 do archiwum Wydz. X WUdsBP w Szczecinie. | IPN Sz 009/869 (9215/II), k. 245-278, 280-281, 283. | |
| Na wniosek Wydz. II Biura „C” MSW z 2.05.1960 Henryk Ossowski miał być pozostawiony w kartotece ogólnoinformacyjnej jako „były oficer Ak w czasie okupacji, dowódca placówki w Warszawie”. | Wpis na podstawie kartoteki. | |
| Henryk Ossowski od 1.07.1970 został objęty Kwestionariuszem Ewidencyjnym (KE) krypt. „Ares” prowadzonym przez Referat ds. SB KPMO w Płocku, zarejestrowanym 11.12.1970 w Wydz. „C” KWMO w Warszawie pod nr. 5831. Brak bliższych informacji o powodach i zakresie inwigilacji. W dzienniku archiwalnym KWMO w Warszawie zapisano, że sprawa dotyczyła członka AK, zaangażowanego „w ramach klubu «Hubalczyków»”, natomiast w dzienniku archiwalnym z Płocka, że były to „materiały przeszłościowe” i dotyczyły działalności w klubie „Hubalczyków”. Prowadzenie KE zakończono 02.08.1974. Akta sprawy złożone 19.09.1974 w archiwum Wydz. „C” KWMO w Warszawie pod sygn. 65135/II, następnie 12.10.1976 przekazane do archiwum Wydz. „C” KWMO w Płocku, gdzie 16.11.1976 otrzymały sygn. 88/II, zostały zniszczone 18.11.1987 (protokół brakowania nr 11/87). Wedle zapisów w dziennikach archiwalnych materiały powinny być wybrakowane w 1994 roku. | Materiały zniszczone. Wpis na podstawie zapisów ewidencyjno-kartotecznych. |