Uwaga bardzo ważne! Dla przejrzystości informacji zamieszczanych w katalogach prezentujemy "Słowniczek niektórych pojęć używanych w resorcie"
Dane osoby z katalogu osób "rozpracowywanych"
Imiona: Jan
Nazwisko: Sabin
Miejsce urodzenia: Wilkiszki
Data urodzenia: 06-02-1926
Imię ojca: Kazimierz
Imię matki: Petronela
Nazwisko: Sabin
Miejsce urodzenia: Wilkiszki
Data urodzenia: 06-02-1926
Imię ojca: Kazimierz
Imię matki: Petronela
Znany/a też jako:
Jan Sabin
urodzony/a 12- 07-1920
Jan Sabin
urodzony/a 12- 07-1926
Jan Sabin
urodzony/a 12- 08-1926
urodzony/a 12- 07-1920
Jan Sabin
urodzony/a 12- 07-1926
Jan Sabin
urodzony/a 12- 08-1926
Treść zapisów ewidencyjnych
| Opis materiałów | Stan zachowania | Uwagi |
|---|---|---|
| Akta kontrolno-śledcze WUBP Białystok w sprawie Jana Sabina. Ww. zatrzymany 31.12.1952 we wsi Chechłowo gm. Śledzianów, jako podejrzany o przynależność do oddziału Narodowego Związku Wojskowego (NZW) pod dow. Kazimierza Krasowskiego ps. "Głuszec". Śledztwo w sprawie wszczęte 03.01.1953 i prowadzone przez WUBP Białystok zostało zakończone 27.11.1953 wraz z wydaniem aktu oskarżenia, zaś następnego dnia postanowiono o pociągnięciu ww. do odpowiedzialności karnej. Jan Sabin został oskarżony m.in. o to, że jesienią 1944, wraz z trzema innymi żołnierzami WP, w Mordach koło Siedlec dopuścił się dezercji z WP. W okresie od maja 1945 do 31.12.1952 przynależał do NZW posługując się ps. "Wiewiórka" oraz na terenie woj. białostockiego i warszawskiego przechowywał bez zezwolenia władz broń palną. Brał udział w bitwach z jednostkami WP i Armii Czerwonej oraz w napadach na patrole MO m.in.: w maju 1945 we wsi Bodaki gm. Boczki, latem 1945 wraz z oddziałem Augustyna Dobrowolskiego ps. "Kruk" w napadzie na posterunek MO i Urząd Gminy w Brańsku, a także w rozbiciu magazynu zbożowego w Brańsku, 24.11.1949 wraz z oddziałem Kazimierza Dmochowskiego ps. "Huragan" we wsi Pełch gm. Kosiorki, 7.04.1950 w pobliżu wsi Jabłonna pow. Sokołów Podlaski, 29.06.1950 w pobliżu wsi Buczyn pow. Sokołów Podlaski wraz z oddziałem Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" ("WiN") pod dow. Adama Ratyńca ps. "Lampart", zaś 30.01.1951 we wsi Twarogi Wypychy oraz 2.05.1951 we wsi Arbasy pow. Siemiatycze wraz z oddziałem "Głuszca" ostrzelał patrole MO. W dniu 30.12.1952 we wsi Chechłowo pow. Siemiatycze otoczony przez żołnierzy WP i funkcjonariuszy UB w zabudowaniach gospodarczych począł do nich strzelać z posiadanej broni palnej. Wiosną 1951 na terenie pow. Siemiatycze przekazał Kazimierzowi Parzonce ps. "Zygmunt" spis osób członków partii oraz ORMO, których "uważał za najbardziej niebezpiecznych" dla działań organizacji NZW. | IPN Bi 07/822/1 (KSL-13011, 1582/III). | |
| Akta Wojskowej Prokuratury Rejonowej (WPR) oraz Wojskowego Sądu Rejonowego (WSR) w Białymstoku w sprawie Jana Sabina. Wyrokiem WSR Białystok z 11.01.1954 ww. został uznany winnym zarzucanych mu czynów i skazany za powyższe na karę śmierci wraz utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze. Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego z 31.03.1954 (B-38/54) oraz decyzją Rady Państwa z 8.05.1954, w drodze łaski, karę śmierci zamieniono na dożywocie, zaś karę dodatkową skrócono do 5 lat. Wyrok ten uprawomocnił się 8.05.1954. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z 24.11.1956, na mocy ustawy o amnestii (z 27.04.1956), złagodzono ww. wyrok do 15 lat więzienia, a karę dodatkową do 2 lat i 6 miesięcy. Postanowieniem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego z 14.09.1995 (Cs.Un.393/93) uznano za nieważny wyrok WSR Białystok z 11.01.1954 (Sr.447/53) w części dot. ww. zdaniem sądu "jest rzeczą bezsporną, że Jan Sabin był członkiem Narodowego Związku Wojskowego, a celem tej organizacji była walka o niepodległy byt Państwa Polskiego zarówno metodami politycznymi jak i poprzez zbrojne przeciwstawienie się panującemu reżimowi". | IPN Bi 212/5331/1-3 (Sr. 447/53, B-38/54), IPN Bi 3/89 (Wn.107/55), IPN BU 1019/731 (Cs. Un. 393/93). | |
| Akta osobowe więźnia Jana Sabina. Ww. został zatrzymany 31.12.1952, następnie wyrokiem WSR w Białymstoku z 11.01.1954 skazany na karę śmierci wraz z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Rada Państwa decyzją z 8.05.1954 zamieniła karę śmierci na dożywotnie więzienie i złagodziła karę utarty praw publicznych i obywatelskich praw honorowych do lat 5. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z 24.11.1956, na mocy ustawy o amnestii, złagodzono karę do 15 lat więzienia z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres 2 lat i 6 miesięcy. Jan Sabin przebywał w więzieniu w Białymstoku (od 17.01.1953), we Wronkach (od 15.12.1955), ponownie w Białymstoku (od 14.01.1956), Więzieniu w Strzelcach Opolskich (od 10.09.1956), w Więzieniu w Łodzi (I) od 19.11.1964, Centralnym Więzieniu w Łodzi (od 19.11.1964), Więzieniu w Strzelcach Opolskich (od 3.12.1964), w Bytomiu (od 7.02.1966), ponownie w Strzelcach Opolskich (od 16.03.1966) oraz w Brzegu (od 19.06.1967). Zwolniony z ZK w Brzegu 31.12.1967 po odbyciu kary. | IPN Wr 133/18 (159/67). | |
| Kwestionariusz Ewidencyjny (KE) krypt. "Tokarz" (nr rej. Op-20067) prowadzony przez Wydział III KW MO Opole w okresie 4.03.1974 - 30.01.1976. Kontrola operacyjna Jana Sabina, podejrzanego o negatywny stosunek do ustroju PRL oraz kierownictwa Fabryki Maszyn Rolniczych Siewniki "Agromet" w Brzegu. Jan Sabin "w dniu 5.12.1973 w sekretariacie dyrektora wypowiadał się negatywnie wrogo. W przeszłości karany za przynależność do nielegalnych organizacji". Celem założenia kwestionariusza było "ustalenie i udokumentowanie, czy ww. prowadzi wrogą – negatywną działalność". Dnia 27.03.1974 przeprowadzono z J. Sabinem rozmowę ostrzegawczą. W okresie prowadzenia sprawy "w żadnym przypadku nie stwierdzono, aby figurant sprawy przejawiał wrogą i negatywną działalność polityczną". W 1974 roku ww. złożył dokumenty na czasowy wyjazd do Związku Sowieckiego celem odwiedzenia rodziny, po powrocie "zachowywał się spokojnie". W sprawie zastosowano perlustrację korespondencji oraz TW ps. "Wowa" oraz kontakt obywatelski ps."BE" i "WE". | IPN Wr 011/822 (4598/II). | |
| Charakterystyka nr 64 dot. organizacji NZW pod dow. Kazimierza Krasowskiego ps. "Głuszec" sporządzona przez Wydział "C" KW MO Białystok na potrzeby Wydziału II Biura "C" MSW. W materiałach figuruje Jan Sabin, pochodzący z Wileńszczyzny, który w 1944 roku zdezerterował z wojska w okolicy Siedlec i zbiegł na teren Bielska Podlaskiego, gdzie w maju 1945 wstąpił do NZW. Po złożeniu przysięgi i przyjęciu ps. "Wiewiórka" otrzymał broń palną, przydzielony do drużyny "Głuszca", wchodzącego w skład oddziału "Drzymały". W 1947 roku wstąpił do bojówki PAS pod dow. "Wydry", następnie Tadeusza Bogatki ps. "Plon" i Kazimierza Borkowskiego ps. "Wróbel". W 1949 roku przyłączył się do bojówki "Lamparta" podległego oddziałowi AK-WiN pod dow. "Huzara". W sierpniu-wrześniu 1950 ponownie spotkał "Głuszca", z którym zorganizowali patrol. Grupa ta działała na terenach pow. Bielsk Podlaski, wchodzących w skład NZW Komenda Powiatu Bielsk Podlaski krypt. "Burza". Zgodnie z pismem Wydziału I Departamentu III MBP z 3.08.1950, PUBP Bielsk Podlaski założył agenturalne rozpracowanie na "Głuszca". W 1951 roku w rozpracowanie włączył się Wydział III WUBP oraz Wydział I Departamentu III MBP wraz z jednostkami MO, II Brygadą KBW oraz siecią sygnalizacyjno-informacyjną i 4 agentami. W czasie rozpracowania "Głuszec", w obawie przed likwidacją, polecił członkom swojej bojówki ukrywać się indywidualnie. W grudniu 1952 grupa operacyjno-śledcza na podstawie kombinacji operacyjnej wprowadziła TW ps. "Kłos", który wydał Jana Sabina ps. "Wiewiórka". Dnia 31.12.1952 grupa operacyjna pod kierownictwem PUBP Siemiatycze i plutonu II Brygady KBW ujęła j. Sabina w gospodarstwie we wsi Chełchowo gm. Śledzianów. | IPN Bi 019/20/1-3 (1/20), IPN BU 0177/64 (Charakterystyka nr 64). | |
| Charakterystyka dot. oddziału NZW pod dow. Tadeusza Bogatko ps. "Plon" sporządzona przez Wydział "C" KW MO Białystok w 1982 roku. Jan Sabin ps. "Wiewiórka" jesienią 1944 zdezerterował z WP w Mordach i wstąpił do organizacji Narodowe Siły Zbrojne (NSZ). W późniejszym czasie wstąpił do bojówki PAS NZW Komenda Okręgu krypt. "Chrobry" dowodzonej przez "Wydrę", później "Mokrego" - w tej bojówce działał do października 1947. Następnie przeszedł do bojówki PAS Komenda Powiatu NZW krypt. "Mazur" dowodzonej przez "Plona", następnie "Miedziaka” i "Huragana". J. Sabin został aresztowany 31.12.1952 jako członek bojówki "Głuszca". Skazany wyrokiem WSR Białystok na dożywotnie więzienie. | IPN Bi 019/34/4 (1/32), IPN Bi 019/34/66 (1/32). | |
| Kwestionariusze osobowe i karty na czyn przestępczy do Charakterystyki nr 82 dot. organizacji NZW Komenda Okręgu Białystok krypt. "Chrobry/XV" sporządzone przez Wydział "C" WUSW Białystok w 1984 roku. Materiały zawierają kwestionariusz osobowy z 25.02.1984 dotyczący Jana Sabina ps. "Wiewiórka", który od kwietnia 1945 na terenie woj. białostockiego był członkiem NZW i wchodził w skład bojówki PAS ochraniającej Sztab Komendy Okręgu pod dow. "Ciemnego", później "Wydry" i "Dumnego". Następnie przeszedł do bojówki PAS Komendy Powiatu NZW krypt. "Mazur". Skazany przez WSR Białystok w 1954 na karę śmierci, zamienioną na dożywocie. | IPN Bi 019/111/3 (2/50). | |
| Kwestionariusze osobowe do Charakterystyki nr 57 dot. NZW Komenda Powiatu Bielsk Podlaski krypt. "Burza". W materiałach znajduje się kwestionariusz sporządzony 5.07.1985 przez Wydział "C" WUSW Białystok dotyczący Jana Sabina ps. "Wiewiórka". Ww. od 1945 roku na terenie pow. bielskiego należał do NZW. Aresztowany 31.12.1952 przez WUBP Białystok, następnie skazany przez WSR Białystok na karę śmierci, zamienioną na dożywocie. | IPN Bi 019/119 (2/56). | |
| Kwestionariusze osobowe do Charakterystyki nr 56 dot. organizacji NSZ Komenda Powiatu Bielsk Podlaski krypt. "XIII/34"/ "XIII/1"/ "X/1"/ "Żubr". Wydział "C" WUSW Białystok 27.05.1986 sporządził kwestionariusz osobowy dotyczący Jana Sabina ps. "Wiewiórka", który w okresie od 1944 na terenie pow. bielskiego należał do NSZ, później przeszedł do NZW. | IPN Bi 019/115/3 (2/53). |